Τοπάλ οσμάν
Kayseri (Καισάρεια) 1922: Ο ιδρυτής της Τουρκικής ορθόδοξης Εκκλησία Παπα Ευθύμ, μετέπειτα Πατριάρχης Ενερόλ Α΄, κηρύσσει Τουρκιστί τον λόγο του Χριστού
Πατριάρχης Εφτίμ Ενερόλ
Εφτίμ Ενερόλ
Τούρκος ορθόδοξος ιερέας
Η τουρκικη ορθοδοξη εκκλησια της Παναγίας
Το Αυτοκέφαλo Τουρκικό Ορθόδοξο Πατριαρχείο (Bağımsız Türk Ortodoks Patrikhanesi) ιδρύθηκε τον Ιούλιο του 1921 στο Kayseri της Καπαδοκίας από τον ιερέα του Οικουμενικού Πατριαρχείου Παύλο Καραχισαρίδη (Pavli Karahisarhidis ή Karahisarlıoglu 1884-1966), γνωστότερο ως Παπα Εφτίμ. Ολες οι σχετικές ζυμώσεις έγιναν στην διάρκεια της Ελληνικής εισβολής στην Οθωμανική επικράτεια (1919-1922) που αποκαλείται "Μικρασιατική Εκστρατεία".
Με την ίδρυση του Τουρκικού Πατριαρχείου στην Ανατολή, επιχειρήθηκε η διάσπαση της ενότητας της Ελληνορθόδοξης κοινότητας, με απώτερο σκοπό να αποσπασθή από την επιρροή του ελληνοκεντρικού οικουμενικού πατριαρχείου. Αυτονόητο ότι τόσο ο ιδρυτής όσο και οι οπαδοί του είχαν Τουρκική συνείδηση.
Η ιστορία του τουρκικού ορθόδοξου πατριαρχείου είναι άγνωστή στην Ελλάδα, προφανώς για να μην αμφισβητηθή ο μύθος που εδώ και αιώνες διακινεί η Ελληνική Εκκλησία, πως Ελλάς και Ορθοδοξία ταυτίζονται απόλυτα. Ετσι μία πυκνή τεχνητή ομίχλη καλύπτει την σελίδα της Τουρκορθόδοξης Εκκλησίας στην ελληνική βιβλιογραφία. Μέχρι σήμερα κανείς δεν απετόλμησε να σκαλίσει την άγνωστη αυτή ιστορία
Η διεκδίκησή των λιγοστών Τουρκορθόδοξων από το τουρκικό πατριαρχείο της Πόλης, τους έχει απομακρύνει από το στόχαστρο της ελληνοποίησης αν και θα μπορούσαν να γίνουν συμβολικό προγεφύρωμα φιλίας των δυο λαών. Επί δεκαετίες τόσο αυτοί όσο και οι επίσης Ορθόδοξοι Γκαγκαούζοι, αποτελούν θέμα ταμπού που καμμιά ιστορική λαθροχειρία δεν μπορεί να μπαλώσει γι'αυτό η Ελληνοορθοδοξία προτιμά να αγνοεί τους Τουρκόφωνους εν Χριστώ αδελφούς της
Ι Δ Ρ Υ Σ Η
Η εγκαθίδρυση μιας μαζικής τουρκόφωνης Εκκλησίας, θα ήταν το όνειρο κάθε ιεραπόστολου. Το όραμα αυτό ενέπνευσε από μικρό τον Παύλο Καραχισαρίδη, Τουρκόφωνο χριστιανό Λαζοποντιακής καταγωγής που γεννήθηκε το 1884 στην πόλη Akdag Maden ανάμεσα στο Kayseri (πρώην Καισάρεια) και το Samsun (Σαμψούντα). Σπούδασε στην εμπορική σχολή της Αγκυρας. Το 1912 έγινε διάκος. Μετά την έκρηξη του Α' Π. Π. (1915) χειροτονήθηκε ιερέας από τον Μητροπολίτη Καισάρειας Νικόλαο και το 1918 ανέλαβε εφημέριος στην ενορία του Keskin Maden.
Αμέσως μετά την ελληνική εισβολή του 1919 προσπάθησε να εμφανισθή ως πνευµατικός ηγέτης των τουρκικής καταγωγής χριστιανών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και να επιδιωχθεί η διεθνής αναγνώρισή του. Πολλά χωριά ευθυγραμμίστηκαν μαζί του, έτσι, θεμελιώθηκε η Τουρκορθόδοξη Εκκλησία στην Ανατολία, έξω από τα κατεχόμενα από τον Ελληνικό στρατό εδάφη.
Η πρώτη αναφορά για την ίδρυση αυτοκέφαλης Τουρκορθόδοξης Εκκλησίας συναντάται το 1921, σε κεµαλική εφηµερίδα της Αγκυρας. Την 1η Μαϊου εκείνου του έτους πάνω από 2.700 τουρκόφωνοι ορθόδοξοι της Σαφράμπολης στην Παφλαγονία, δυτικά του Πόντου, με επικεφαλής 10 πρόκριτους και τον ιερέα τους Γερμανό, ζήτησαν την ίδρυση Αυτοκέφαλου Τουρκικού πατριαρχείου.
Μεταξύ των πιστών που έσπευσαν ήσαν οι Τουρκόφωνοι του Πόντου, γνωστοί ως Μπαφραλήδες (ζούσαν γύρο από την πόλη Bafra του δυτικού Πόντου), αρκετοί Λαζοί χριστιανοί και πολλοί Τουρκόφωνοι χριστιανοί της Καπαδοκίας και του Ικονίου, γνωστοί ως Καραμανλήδες (Karamanlides). Να σημειωθή ότι στην διάρκεια των μαχών με τον ελληνικό στρατό κοντά στην Αγκυρα, αρκετοί Καραμανλήδες πολέμησαν εθελοντικά ως άτακτοι στο πλευρό του Κεμάλ. Στις τρεις αυτές ομάδες, ο συνολικός αριθμός των εγγεγραμμένων χριστιανών έφθανε τον όχι ευκαταφρόνητο αριθμό των 300.000.
ΠΑΠΑ ΕΦΤΙΜ ΚΑΙ ΤΟΠΑΛ ΟΣΜΑΝ
“Από τις γυναίκες των Παφραλήδων πήραν τα όπλα οι μισές για να διώξουν τους Τούρκους" (Απόσπασμα Ποντιακού στίχου από την Μπάφρα)
Στην συλλογική ανάμνηση των προσφύγων που συνέρευσαν στην Ελλάδα, ο παπα Εφτίμ υπήρξε ένα είδος θρησκευτικού σωτήρα επειδή προστάτευσε χιλιάδες χριστιανούς, κυρίως του Πόντου, από τις διώξεις που επέβαλε η κυβέρνηση Κεμάλ μέσω του συνταγματάρχη Topal Osman Aga (Τοπάλ Οσμαν 1883-1923).
Ο Λαζικής καταγωγής Τοπάλ Οσμάν Αγάς, βετεράνος αξιωματικός της Οθωμανικής αυτοκρατορίας από την Κερασούντα, πολέμησε στον Α΄ Βαλκανικό και Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Σε κάποια μάχη πληγώθηκε με αποτέλεσμα να μείνει κουτσός (topal).
Στις περιοχές Μπάφρα και Σιάντα μετά το 1914, έτος έναρξης του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, εμφανίστηκαν Πόντιοι λιποτάκτες ή ανυπότακτοι του τουρκικού στρατού οι οποίοι επιβίωναν με ληστείες, προσβάλλοντας κυρίως τουρκικά χωριά. Οι ομάδες αυτές μετετράπησαν στην συνέχεια σε ένοπλα σώματα που έδρασαν συστηματικά κατά του Τουρκικού στρατού που είχε εμπλακεί στις πολύνεκρες μάχες κατά των Ρώσσων εισβολέων που προέλασαν μέχρι την Τραπεζούντα. Οι καταγόμενοι από την περιοχή Μπάφρας ήσαν Τουρκόφωνοι και αυτοαποκαλούνται "Μπαφραλήδες".
Αντίβαρο στην Λαζοποντιακή ανταρτική δράση στάθηκε o Τοπάλ Οσμάν που πήρε τον βαθμό του συνταγματάρχη και συνέχισε τον αγώνα του υπέρ της Τουρκικής ανεξαρτησίας. Φανατικός Ισλαμιστής θεώρησε ως συνεργάτες της Ρωσσικής και Ελληνικής εισβολής κατά τα έτη 1916 και 1919, τους Λαζούς και Πόντιους χριστιανούς της Μαύρης θάλασσας. Μετά το τέλος του πολέμου τιμήθηκε με τον διορισμό του ως διοικητή της προσωπικής φρουράς του νέου προέδρου Μουσταφά Κεμάλ.
Στις 27 Μαρτίου 1923 στραγγάλισε στην Αγκυρα από υπερβάλοντα ζήλο τον βουλευτή Τραπεζούντας Ali Şükrü Bey όταν ο τελευταίος άσκησε κριτική κατά του Κεμάλ. Τέσσερις ημέρες αργότερα (1-4-1923) σκοτώθηκε σε ανταλλαγή πυροβολισμών με στρατιωτικό απόσπασμα που επεχείρησε να τον συλλάβει.
Παρά την αντίδραση του Κεμάλ το πτώμα του κρεμάσθηκε έξω από το Τουρκικό κοινοβούλιο που πενθούσε τον δολοφονημένο βουλευτή. Αργότερα μεταφέρθηκε στην γενέτειρά του Gireson (Κερασούντα) όπου ενταφιάσθηκε με τιμές σε ένα ύψωμα πάνω από την πόλη.
Στο ηρώο Topal Osman που στήθηκε πάνω από τον τάφο του αναγράφεται πως ο Τουρκικός λαός πέταξε το 1922 τους Γιουνάν (Ελληνες) από την Μαύρη θάλασσα στην Λευκή θάλασσα (Αιγαίο). Το 2006 ένα νέο επιβλητικό σύμπλεγμα ανδριάντων του Τοπάλ Οσμάν αναγέρθηκε στο κέντρο της Κερασούντας.
