Αντρέι Ταρκόφσκι (διάλεξη στον καθεδρικό ναό του Αγ. Ιωάννη στο Λονδίνο)

"Ο άνθρωπος, όπως γνωρίζουμε, είναι δημιούργημα του Θεού κατ' εικόνα και κατ' ομοίωση, δηλαδή έχει ελεύθερη βούληση και τη δυνατότητα να δημιουργεί. Τους τελευταίους αιώνες και ιδιαίτερα εδώ και μερικές δεκαετίες θέτουμε στον εαυτό μας την εξής ερώτηση : 'Μήπως η Δημιουργία μέσα μας δεν είναι και αυτή αμαρτία;'

Αλλά γιατί αυτή η ερώτηση;

Είναι πολύ απλό.

Επειδή κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων η κρίση του πολιτισμού μας έφτασε στο σημείο ο καλλιτέχνης να μην έχει πνευματικό συναίσθημα και το γεγονός της Δημιουργίας να θεωρείται απλό ένστικτο.

Γνωρίζουμε πως μερικά ζώα έχουν επίσης ανεπτυγμένη αισθητική και μπορούν να δημιουργήσουν στην κυριολεξία κάτι ολοκληρωμένο και φυσικό. Ας πάρουμε για παράδειγμα την τελειότητα των κηρυθρών που κατσκευάζουν οι μέλισσες για να συσσωρεύουν το μέλι.

Θέλω να πω πως ο άνθρωπος θεωρεί το χάρισμα που του δόθηκε ιδιοκτησία του και ότι αυτό του δίνει το δικαίωμα να σκεφτεί πως η τέχνη δεν του δημιουργεί καμιά υποχρέωση. Ετσι εξηγείται το κενό που βασιλεύει στη σύγχρονη τέχνη.

Ας μιλήσουμε τώρα για την κρίση των ημερών μας. Ζούμε σε έναν ψεύτικο κόσμο. Ο άνθρωπος γεννήθηκε ελεύθερος και χωρίς φόβο, αλλά κατά τη διάρκεια της ιστορίας μάς διακατέχει μια επιθυμία να κρυφτούμε και να προφυλαχθούμε από τη Φύση που μας σπρώχνει όλο και περισσότερο να υπάρξουμε, όντας στριμωγμένοι δίπλα στους άλλους.

Διατηρούμε σχέσεις με τους άλλους, όχι επειδή μας ευχαριστεί, όχι για να νιώσουμε ικανοποίηση, αλλά για να μη νιώσουμε αγωνία. Αυτός ο πολιτισμός είναι ψεύτικος, αν οι αναφορές μας οικοδομούνται σε αυτή την αρχή.

Ολη η τεχνολογία, όλα αυτά που αποκαλούμε τεχνολογική πρόοδο είναι, στην ουσία, "προσθέσεις". Η τεχνολογία μακραίνει τα χέρια μας, οξύνει την όρασή μας, μας επιτρέπει να πάμε πιο γρήγορα σαν να ήταν αυτό πρωτορχικής σημασίας. Είναι αλήθεια ότι σήμερα μετακινούμαστε πιο γρήγορα σε σχέση με το παρελθόν, αυτό όμως δεν μας κάνει περισσότερο ευτυχισμένους. Η πνευματική μας ανάπτυξη έχει ατροφήσει τραγικά και έχει παρασυρθεί στα γρανάζια της τεχνολογικής ανάπτυξης και είναι το θύμα.

Μας είναι αδύνατον να ξεφύγουμε απ όλα αυτά.

Είμαστε σκλάβοι της μηχανής την οποία δεν μπορούμε να σταματήσουμε.

Φτάσαμε να έχουμε τόσο μεγάλη εμπιστοσύνη μεταξύ μας, να πιστεύουμε τόσο πολύ ότι μπορούμε να βοηθάμε ο ένας τον άλλον για να επιβιώνουμε, που κατά βάθος κανείς μας δεν συμμετέχει πια προσωπικά στα κοινά.




Είμαστε όχλος που μοιάζει να έχει κάποιο σκοπό, όμως το άτομο που αντιπροσωπεύει ο καθένας μας δεν έχει καμιά σπουδαιότητα.

Είμαστε σκλάβοι της μηχανής την οποία δεν μπορούμε να σταματήσουμε.

Φτάσαμε να έχουμε τόσο μεγάλη εμπιστοσύνη μεταξύ μας, να πιστεύουμε τόσο πολύ ότι μπορούμε να βοηθάμε ο ένας τον άλλον για να επιβιώνουμε, που κατά βάθος κανείς μας δεν συμμετέχει πια προσωπικά στα κοινά.

Είμαστε όχλος που μοιάζει να έχει κάποιο σκοπό, όμως το άτομο που αντιπροσωπεύει ο καθένας μας δεν έχει καμιά σπουδαιότητα.

Για να πω την αλήθεια ποτέ δεν μπόρεσα να καταλάβω πως μπορεί ένας καλλιτέχνης να είναι ευτυχισμένος μέσα από τη διαδικασία της δημιουργίας του. Η λέξη αυτή μάλλον δεν είναι η κατάλληλη.

'Ευτυχισμένος' ... Ποτέ.

Ο άνθρωπος δεν ζει για να είναι ευτυχισμένος. Υπάρχουν πράγματα πιο σημαντικά από την ευτυχία."